بالانس چرخ چیست و چه اهمیتی دارد؟
آنچه مسلم است تایرها تنها بخشی از خودرو هستند که آن را به جاده متصل می‌کنند. در واقع هرچقدر هم که بخش‌های دیگر خودرو مثل موتور، گیربکس، سیستم ترمز و … پیشرفته باشد؛ بدون چرخ‌ها تمامی این اجزا هیچ کاربردی ندارد؛ به‌وضوح می‌توان گفت چرخ‌ها در اصلی‌ترین بخش سیستم تعلیق خودرو قرار دارند. تایرها تنها بخشی از خودرو هستند که تمامی وزن خودرو را به زمین منتقل می‌کنند و هر ضربه ناشی از خرابی جاده‌ها در حین حرکت، ابتدا به چرخ‌ها وارد می‌شود. چنین مقدمه‌ای گفته شد تا بتوانیم شما مخاطبین گرامی مجله خودرو تسهیل کار را با اهمیت بالانس چرخ در خودرو آشنا کنیم.
تعادل چرخ که اصطلاحا به آن بالانس چرخ گفته می‌شود؛ به معنای توزیع یکسان وزن در محیط چرخ است. آنچه مشخص است خودروهای امروزی نسبت به نسل‌های پیشین خود از تکنولوژی ساخت بالاتری برخوردارند؛ این موضوع باعث شده تا به طور معمول خودروهای مدرن امروزی علاوه‌بر مصرف سوخت کمتر و امنیت بیشتر، از سیستم فنربندی توانمندتری نیز برخوردار باشند. در این خودروهای مدرن بالانس چرخ‌ها نیز بیش از اهمیت پیدا کرده است، به نحوی‌که کمترین عدم همسانی میان تایرها (بالانس نبودن چرخ‌ها) باعث ارتعاشات فراوان بدنه و فرمان خودرو می‌شود.
بالانس چرخ چیست؟
یکی از الزامات در سرویس‌های دوره‌ای که توسط شرکت‌های سازنده خودرو هم پیشنهاد می‌شود، بالانس نمودن چرخ‌های خودرو است. در خیلی مواقع بالانس چرخ با میزان فرمان خودرو اشتباه گرفته می‌شود. این در حالی است که بالانس بودن چرخ به معنای توزیع یکسان و یکنواخت وزن در محیط چرخ بوده و میزان فرمان به معنا یکسان بودن اندازه دهانه جلو و دهانه عقب در چرخ های جلو خودرو است.
به‌طورکلی هر خودرو به طور معمول دارای 4 تایر و رینگ است که برای بهره‌مندی مطلوب از آن‌ها باید اندازه، جنس، وزن و نوع رینگ و لاستیک‌ها باهم یکی باشد. در خیلی مواقع باوجود همه گزینه‌های فوق باز در هنگام رانندگی متوجه لرزش در فرمان و یا بدنه خودرو می‌شوید، اما علت این لرزش چیست؟
در اثر مرور زمان لاستیک‌های خودرو به علت ناهمواری جاده‌ها و یا دست‌اندازهای جاده‌ای دچار فرسایش و یا ناهماهنگی می‌شوند شما می‌توانید برای رفع این مشکل اتومبیل خود را بالانس کنید. تعمیرکار پس از بررسی دقیق از سلامت رینگ‌ها و لاستیک‌ها در بخش‌هایی از رینگ وزنه‌های کوچک سربی قرار می‌دهد تا وزن در تمام سطح چرخ یکسان باشد. درواقع بالانس چرخ همان وزنه‌های کوچک سربی هستند که وزن را در همه جای محور چرخ به‌طور یکسان توزیع می‌کنند.
دلیل اهمیت بالانس چرخ خودرو
شاید برایتان پیش‌آمده باشد که در حین حرکت لرزش‌هایی در خودرو خود احساس کنید؛ در اکثر مواقع عامل این لرزش، بالانس نبودن چرخ ها است که در طول زمان خود را نمایان می‌کند، هر چه بیشتر با چرخ های بالانس نشده حرکت کنید، لاستیک‌ها و قطعات جلوبندی آسیب بیشتری می‌بینند. اگر در حین حرکت با سرعت‌پایین متوجه لرزش فرمان خودرو شوید؛ پس بی‌شک چرخ‌های جلویی خودرو شما باید بالانس شوند، اما اگر این اتفاق در سرعت‌بالا رخ دهد شما باید علاوه‌بر چرخ های جلو، چرخ‌های عقب را هم بالانس کنید. سرویس به‌موقع و جابجایی چرخ ها چه به‌صورت ضربدری و یا افقی می‌تواند در سلامت چرخ های خودرو شما بسیار موثر باشد.
گاهی ممکن است بالانس نبودن چرخ ها به خاطر رینگ معیوب باشد؛ رینگ درواقع همان قطعه فلزی است که تایرها به روی آن سوار می‌شوند. گاهی آسیب به رینگ ممکن است به علت نقص در تولید و یا صدمه در حین حمل‌ونقل باشد به‌هرحال خرابی رینگ هر چه که باشد یکی از عوامل به هم زدن بالانس چرخ خودرو است؛ اما همیشه مقصر ماجرا رینگ‌ها نیستند بلکه انحراف ابعاد چرخ از دایره کامل و یا یکسان نبودن سختی چرخ ها می‌تواند دلیلی برای برهم زدن بالانس چرخ خودرو شما باشد. فرقی ندارد بالانس نبودن چرخ به خاطر رینگ معیوب باشد و یا تایر نامناسب درهرصورت بالانس نکردن چرخ ها می‌تواند باعث ایجاد لرزش فرمان، لرزش در بدنه خودرو و خرابی جلوبندی خودرو شود. هر چه تایر و رینگ‌های ساخته‌شده مدرن‌تر و باکیفیت‌تر باشد برهم ریختگی بالانس هم کمتر می‌شود.
انواع بالانس چرخ
به‌طورکلی بالانس چرخ خودرو از جمله سرویس‌هایی است که باید به‌صورت متناوب و دوره‌ای انجام شود؛ معمولا هر 8000 کیلومتر یک‌بار این سرویس شارژ می‌شود. برای اینکه چرخ خودرو خود را بالانس کنید به دستگاه مناسب و فرد آموزش‌دیده‌ای نیاز دارید. دستگاه بالانس خودرو باید بتواند در حالت چرخش و سکون، کار خودرا انجام دهد تا نتیجه مطلوب و دقیقی از سرویس خود داشته باشید. البته دستگاه‌های بالانس امروزی به دلیل الکترونیکی بودنشان از دقت بسیار بالایی برخوردار هستند. به طور معمول بالانس کردن چرخ خودرو به دو صورت استاتیکی و دینامیکی انجام می‌شود:
- در روش استاتیکی (روش سکون) چرخ به روی یک محور افقی قابل گردش نصب می‌شود. در این حالت وقتی چرخ دارای نامتعادلی باشد آن بخش که وزن بیشتری دارد در قسمت پایین دستگاه قرار می‌گیرد. تعمیرکار با نصب وزنه سربی در نقطه مقابل این تعادل را برقرار می‌کند. (وزنه‌های سربی در بازار به دو صورت چسبی گیره‌ای ارائه می‌شوند و وزن آن‌ها با توجه به نوع خودرو بسیار متغیر است)
- درروش دینامیک (روش در حال چرخش) این روش علاوه بر مراحل روش استاتیکی، عدم توازن دینامیکی که به‌صورت لرزش خودرو و فرمان است را رفع می‌کند. برای این منظور چرخ ها در صفحه تقارن عمود قرار گرفته و عدم بالانس آن‌ها در این حالت رفع می‌شود.
اگر چرخ‌ها بالانس نباشند…
مطمئنا در صورتی که چرخ‌های اتومبیل شما بالانس نباشند، مشکلات متععدی را برایتان به همراه خواهد داشت که برخی از آن‌ها می‌تواند خسارت‌های سنگینی را برایتان به همراه داشته باشد. در ادامه به برخی از مشکلات عدم بالانس بودن چرخ‌ها اشاره کرده‌ایم:
- افزایش مصرف سوخت
یکی از آسیب‌هایی که ممکن است به دلیل بالانس نبودن چرخ ها به وجود بیاید، افزایش مصرف سوخت بیشتر و در نتیجه تولید بیش از پیش گازهای آلاینده برای محیط‌زیست است. این مسئله علاوه بر ضرر اقتصادی ضررهای جانی و زیست محیطی را هم با خود به دنبال دارد.
- فرسایش سیستم جلوبندی و سیستم تعلیق
خرابی سیستم تعلیق، جعبه‌فرمان، گیربکس و… ارتباط مستقیمی با بالانس چرخ ها دارد. به‌طورکلی وظیفه سیستم جلوبندی خودرو، جذب ضربات جاده‌ای و کاهش شدت آن برای جلوگیری از انتقال آن به کابین خودرو بوده که درنتیجه راحتی سرنشین خودرو را به همراه دارد. بالانس بودن چرخ‌های خودرو باعث می‌شود تا ضربات ناشی از ناهمواری جاده به‌طور یکنواخت به تایرها منتقل شود.
- عدم عملکرد مناسب سیستم ترمز
هر چه چرخ‌های یک خودرو از بالانس کمتری برخوردار باشند، خودرو برای شتاب گیری به نیرو بیشتری احتیاج دارد؛ در واقع وقتی چرخ‌های خودرو بالانس نباشد، خودرو در هنگام شتابگیری و ترمز گیری عملکرد دقیقی از خود بروز نمی‌دهد.
- عدم کنترل دقیق خودرو بخصوص در پیچ‌ها
اگر به دنبال پایداری و هندلینگ بهتر تایرهای خودرو خود هستید کافیست از بالانس چرخ های خودرو خود اطمینان حاصل کنید. یکی از عواملی که بین تایرها و جاده ایجاد چسبندگی می‌کند همین بالانس بودن چرخ‌هاست. عدم همسانی تایرها به دلیل لغزش و لرزش چرخ ها باعث می‌شود تا در پیچ‌ها و مانورها انتظارات شما برآورده نشود.
- فرسایش لاستیک‌ها
زمانی که چرخ ها بالانس نباشد، باعث می‌شود تا وزن و نیرو در بین تایرها همسان نبوده و این مسئله می‌تواند به عاملی برای افزایش بیش از حد فرسایش لاستیک خودرو شما بدل شود. برطرف نکردن چنین مشکلی علاوه‌بر ایجاد هزینه‌های مالی، گاهی می‌تواند به تصادفات ناگواری ختم شود. همچنین لرزش بدنه، کاهش عمر سیستم جلوبندی خودرو، لرزش فرمان از دیگر مواردی است که ممکن است به علت بالانس نکردن چرخ‌های خودرو به وجود بیاید؛ بنابراین بهتر است بالانس چرخ خودرویتان را جدی بگیرید.